Airbornepad Market Garden
DAG-11
Driel - Arnhem

Afstand 18 km - Gelopen op woensdag 17 augustus 2005

De etappe is samengesteld uit de kaartjes 30 t/m 32 uit het boekje.

September 1944 -> -> Voor groters afbeeldingen klik op foto's !!

Overste John Frost (midden) Op zondag 17 september landen de troepen van de First British Airborne Division in de omgeving van Wolfheze en Heelsum met als doel de verovering van de Rijnbrug. Overste John Frost en zijn manschappen van het 2de bataljon weten de brug te bereiken en te veroveren. Zij moeten wachten op versterkingen.
Duitse kaart De Duitsers reageren echter snel en weten in korte tijd zwaar materieel in te zetten met de 9de Pantserdivisie bij Arnhem en de 10de in de Betuwe en bij Nijmegen. De versterkingen van de geallieerden worden tegen gehouden in de straten van Oosterbeek en Arnhem. De overmacht van de Duitsers is te groot. De versterking van Poolse troepen komt te laat. Het centrum van Arnhem wordt in puin in geschoten.
Verwoeste Eusebiuskerk De Eusebiuskerk staat in brand. De klokken beginnen spontaan te luiden door de hitte, maar vallen tenslotte één voor één naar beneden. De divisiecommandant generaal Urquhart is met het hoofdkwartier van de parachutistenbrigade meegegaan naar Arnhem. Op maandag 18 september raakt hij geïsoleerd van de andere troepen en moet schuilen op de zolder van een woning. Pas op dinsdag kan hij het hoofdkwartier in hotel Hartenstein in Oosterbeek bereiken. In de nacht van woensdag op donderdag hebben de troepen bij de Rijnbrug hun laatste munitie verbruikt. Frost, zelf gewond geraakt geeft zijn manschappen, die dat nog kunnen opdracht een goed heenkomen te zoeken. Dat lukt slechts enkelen. De slag is verloren en de troepen krijgen op 25 september opdracht zich over de Nederrijn bij Oosterbeek terug te trekken. De Duitsers denken dat er verse troepen worden overgezet en onder een spervuur sneuvelen er nog velen.
De brug die te ver was Van de ongeveer 11.000 mannen van de 1ste Britse Airborne Divisie weten ongeveer 2500 veilig de eigen linies in de Betuwe te bereiken. Naar schatting sneuvelen 1500 mannen en ongeveer 300 Polen en Engelsen duiken bij Nederlanders onder. De rest is krijgsgevangen gemaakt of raakt vermist. De 96000 inwoners van Arnhem moeten de stad verlaten. De huizen worden geplunderd en slechts 145 panden blijven in tact. De doelen het veroveren van de spoor-, verkeers- en pontonbrug bij Arnhem zijn mislukt. Het enige positieve is, dat de slag om Arnhem zoveel Duitse troepen bindt, dat de geallieerde posities in het zuiden van het land kunnen worden behouden. Achteraf is het is een brug te ver geweest.

Augustus 2005 -> -> Voor grotere foto's klik op afbeeling of op fototoestelletje ( ) !!

Tegen onze gewoonte in gaan we op een woensdag lopen. Meestal is het vrijdag, maar dat kwam niet goed uit en nu Pieter als laatste zijn werkgever gedag heeft gezegd zijn we wat flexibeler in dagkeuze. Het is zo te zien een goede keuze. Een strakke blauwe lucht en dat is gunstig voor onze laatste etappe. We worden door Hennie en Ieteke, de vrouwen van Pieter en Ron, weggebracht naar het startpunt Driel. Zij wensen ons een plezierige dag toe en wij gaan vol goede moed op stap.
  • Drielse veer Tussen Driel en de Drielse Dijk langs de Rijn ligt het landschap er fraai bij. De vorige keer was het landschap hetzelfde, alleen door de regen valt het dan tegen.
    Op de dijk staat een monument ter herinnering aan de heldenmoed van de Genietroepen om de overgebleven Britse en Poolse troepen na het mislukken van de slag om Arnhem over de Nederrijn te evacueren naar de Betuwe. Het moet daar een hel geweest zijn. Wij gaan met het Drielse Veer naar de andere kant. Aan de overzijde nemen we een korte pauze op een bank heerlijk in de zon.
Op 22 april hebben vier van ons daar ook gezeten. Wij hebben toen de zogenaamde "winterroute" gelopen volgens kaart 30A uit het boekje. Normaal lopen we altijd en alleen maar als we met ons vijven zijn. Wim kon toen niet en daarom was dit een aardig alternatief, omdat we het toch niet gelopen zouden hebben. Overigens is de winterroute zeer de moeite waard en bovendien hebben we toen een aardige ontmoeting gehad met Daniël Mulder, redacteur van Grasduinen, op het Dunoplateau in de omgeving van Heveadorp. Tijdens de etappe Groesbeek-Beek-Nijmegen heeft Wim nog contact met hem gehad over een artikel in het blad Grasduinen over Lange-Afstands-Wandelgroepen. Waar toevallige ontmoetingen toe kunnen leiden. Overigens zullen we dat vandaag nog meer meemaken, maar daarover later.
  • Kerkje Oosterbeek Wij vervolgen vandaag ons pad met de Nederrijn aan onze rechterkant lopen we over een mooi klinkerpaadje in de richting van het Hervormde kerkje van Oosterbeek. Tussen dit oude kerkje uit de 10de eeuw en de Westerbouwing, een bekende uitspanning bovenop de stuwwal aan het begin van het Dunoplateau ligt de zogenaamde perimeter. Dit is het terrein waar de overgebleven troepen over de Nederrijn moesten zien te komen. Het is bij dit fraaie weer niet voor te stellen. Toen, op 25 en 26 september, één week na de landing, was het regenachtig en dat alles onder een zeer zware beschieting van de Duitsers. Het moet een hel geweest zijn. Bij dit kerkje staat ook een monument. Wij gaan verder omhoog de stuwwallen op en Oosterbeek in.

  • Bij de grote villa Pietersberg geeft een meneer wat informatie. De villa is destijds volledig vernield en in de tuinen rondom zijn gesneuvelden inderhaast begraven en later weer herbegraven op de begraafplaats. Echter nog steeds worden bij grondwerkzaamheden in de tuinen overblijfselen aangetroffen.
    Pietersbers Voor onze Pieter Sanders is dit een toepasselijke omgeving: op de Pietersberg ligt namelijk de Sandersweg. Op het paaltje staat bovendien de markering van het Airbornepad! Sandersweg
  • Hartenstein Iets verder lopen we het fraaie park bij het voormalige hotel en hoofdkwartier Hartenstein in. In het pand is nu het Airbornemuseum. We willen het wel even bezichtigen maar vier euro tachtig is toch wel wat veel voor een kort bezoek. In de omgeving staan verschillende prachtige bomen (zie Sequoia), die het oorlogsgeweld gelukkig wel hebben overleefd. Verschillende monumenten en militair materieel herinneren aan de oorlogsdagen van 1944. De gedenknaald tegenover Hartenstein (zie Gedenknaald Oosterbeek) is 1946 onthuld door koningin Wilhelmina. Daar vlakbij ligt een aardig monument van en voor kinderen. In het betonnen cirkelvormige muurtje van ongeveer vijftig centimeter hoog zijn allemaal gezichten verwerkt en binnen de cirkel zijn collages gemaakt in een soort vitrines in de grond.

  • Wij gaan verder via fraaie beukenlanen en andere paden en komen uit in een plantsoenstrook langs de spoorlijn Arnhem-Utrecht. Het is daar heerlijk pauzeren in de zon.
    Airborne begraafplaats Na een dik halfuur weer op pad, rechts en links van de spoorbaan naar de Airborne begraafplaats Arnhem - Oosterbeek. De graven zijn geadopteerd door scholen en ook vorig jaar bij de zestigjarige herdenking speelden de schoolkinderen een indrukwekkende rol. Er liggen hier bijna 1600 gesneuvelde militairen.
    Wij gaan weer verder langs het nu diep gelegen spoor, via een brug naar de andere zijde. Heerlijke bramen worden geplukt en na een daling van de weg gaan we nu via een viaduct onder het spoor weer naar de andere zijde en stijgen vrij snel. Pieter heeft een GPS-apparaat gekocht en zo worden we exact op de hoogte gehouden van de afstand en de hoogte. Van één meter boven zeeniveau op het Drielse Veer gaat het voortdurend op en neer tot ruim boven de zestig meter.

  • Uitzicht Nederrijn Wij lopen Arnhem in en komen in de woonbuurt waar commandant Urquhart zich heeft moeten verstoppen op de zolder van de Zwarteweg nr 14. Een houten bord herinnert hier aan. Op de Utrechtseweg hebben we een mooi uitzicht over de Nederrijn met op de achtergrond het dak van het Gelredome boven de bomen uit. Vanaf de hoog gelegen Utrechtseweg gaan we vrij stijl naar beneden naar het Airborneplantsoen.
    Rijnkade Arnhem Het Airbornepad laat ons hier flink klimmen en dalen, want we moeten direct daarna weer omhoog en vervolgens via een slecht klinkerpad weer naar beneden, waar we op de kaden langs de Nederrijn uitkomen.
    Verschillende terrassen aan de Rijnkade nodigen uit en bij Grand Café Bistro Ambiance kunnen we de verleiding niet meer weerstaan. We hebben ruim de tijd en bovendien gaan we vanavond met de trein huiswaarts, dus … het witbier met bitterballen (echte Van Dobbe's, zie Gedenknaald Oosterbeek) smaakt heerlijk.

  • Sabelspoort Arnhem Na deze heerlijke pauze gaan we iets verder linksaf onder de Sabelspoort door naar de Eusebiuskerk. De kerk is na de verwoesting in september 1944 weer fraai opgebouwd.
    Via het plein voor de kerk met een waterpartij, waar kinderen en oudere jeugd zich vermaken gaan we een klein rondje door Eusebiuskerk met waterpartij de stad en komen zo we weer terug bij de kerk en lopen aan de andere kant van de Markt, waar een kermis staat, naar de Rijnkade.
    In het plantsoen genoemd naar Jacob Groenewoud, een Nederlandse oorlogsheld, is een monument opgericht. Op diverse panelen zijn foto's en prenten afgebeeld van de oorlogsdagen. Iemand van de Arnhemse parkeerwacht, die hier aan het pauzeren is, bevestigt dat de brug later inderdaad door de Duitsers is opgeblazen. De ondergelopen Betuwe en de kapotte brug moeten een opmars van de geallieerden vanuit Nijmegen voorkomen. De Veluwe is dan ook uiteindelijk bevrijd door geallieerden via het Duitse Rijnland en de Achterhoek in maart-april 1945.

  • De Brug Wij gaan via een trap naar de Rijnbrug, waar een plaquette herinnert aan de heldhaftige strijd, die John Frost en zijn manschappen hier hebben gestreden. De brug is naar hem vernoemd. Helaas bleek het een brug te ver te zijn!
    In de "Berenkuil" vlak voor de brug staan verschillende monumenten. Wij gaan verder via een fraai plantsoen tussen de verkeerswegen langs het Musis Sacrum en zo verder naar het Willemsplein en arriveren rond kwart voor vijf bij het station. Het is nog te vroeg voor de trein en daarom lopen we terug naar de Korenmarkt en vinden een tafeltje op de drukbezette terrassen.

  • Eusebiussingel plantsoen Onder het genot van koffie, een biertje en zo verrast Pieter ons. Hij heeft de traditie van ons Pelgrimspad voortgezet en geeft met een korte speech een medaille met een toepasselijk groen-witte band. Hij heeft gelukkig ook aan zichzelf gedacht en krijgt de medaille door Henk omgehangen.
    Treinreis naar Den Bosch Wij verlaten de gezellige Korenmarkt om de trein naar Den Bosch te pakken. Daar willen we deze slotdag eindigen in de Korte Putstraat. De ervaring van bijna een jaar geleden bij het slot van het Pelgrimspad is goed bevallen en ook vandaag is het heerlijk weer.

  • Na een vlotte treinreis lopen we door de gezellige Bossche binnenstad naar de Korte Putstraat, vlakbij de Sint Jan. Het is er al flink druk. Tegenover de bistro, waar we vorig jaar zaten vinden we nog een tafel voor ons vijven. De sfeer is gezellig. Het moet één van de gezelligste terrasstraatjes van Nederland zijn en zo te zien klopt dat.
    Fam. Henkelman In het begin van dit verslag hebben wij het over toevallige ontmoetingen gehad. Bestaat toeval? In elk geval zien wij aan een tafeltje bij bistro Allerlei, waar we dus vorig jaar zaten, hetzelfde echtpaar zitten, waar we toen erg gezellig mee hebben gekletst. Wim: "Het is de familie Henkelman". Jan gaat even een hand geven en verneemt, dat zij vandaag jarig is en het programma mocht bepalen en dus: "Zitten we nu hier". Inderdaad toch wel toevallig, want normaal lopen we op vrijdag en bij uitzondering deze keer op een woensdag en bovendien is het net zo'n fijn weer als vorig jaar, terwijl de hele maand augustus nog bijna geen zomerse dag heeft gehad.
    Na het eten komen ze nog even gezellig bij ons buurten. Gegevens zijn uitgewisseld en de wijn smaakt heerlijk. Wij wensen elkaar het beste toe, vooral gezondheid en wie weet weer een keer tot ziens in de Korte Putstraat.

  • Wij moeten helaas opstappen en gaan naar het station voor de trein naar Eindhoven. Via het mobieltje wordt contact opgenomen met de "achterban". Ann en Annie, de vrouwen van Wim en Jan komen ons ophalen. Heerlijk, wat een luxe vandaag. De trein loopt gelukkig stipt op tijd en in Eindhoven worden we opgewacht. Het is al bijna twaalf uur en Henk nodigt ons nog uit voor een slotdrankje. Direct na twaalf uur wordt hij gefeliciteerd, want hij is nu, de 18de, vijfenzestig geworden. We stappen daarna op en eerlijk is eerlijk: niet allemaal even helder gaan we met de auto terug naar Nuenen.

Het is een prachtige slotdag geworden!